• Alaaddinbey Mah. Ayfatma Cad.

“Tarihi” Taşıma

Ilısu Baraj Gölü alanında bulunan Tarihi Zeynel Bey Türbesi, Türkiye’de ilk defa uygulanacak proje ile 2 kilometre taşınarak baraj göl alanından çıkarılıyor.
Güneydoğu Anadolu Projesi’nin (GAP) en önemli bileşenlerinden olan Ilısu Barajı’nın göl alanında kalacak olan 1100 ton ağırlığa sahip Zeynel Bey Türbesi, ülkemizde ilk defa uygulanacak projeyle taşınarak baraj göl alanından çıkarılacak.
Ilısu Barajı; tamamlandığında gerek gövde dolgusu ve kret uzunluğu, gerek enerji üretimi gerekse oluşturacağı göl bakımdan Ülkemizin ve dünyanın en büyük barajlarından biri olacak. 11 milyar metreküp su depolayacak Ilısu’nun göl alanında kalacak olan Tarihi ve Kültürel varlıklar için yoğun çalışmalar gerçekleştiriliyor. Bu çalışmalar kapsamında Zeynel Bey Türbesi de ülkemizde ilk defa uygulanacak projeyle taşınarak baraj göl alanından çıkarılacak.
Ülkemizde Kültür ve Tabiat varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu tarafından alınan 36 sayılı ilke kararı gereği, tarihi ve kültürel varlıkların korunması amacıyla bilim komisyonları oluşturuluyor. Bu komisyonlarda konu ile ilgili uzmanlar, öğretim üyeleri ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın temsilcisi bulunuyor. Söz konusu bilim komisyonlarının görüşleri doğrultusunda belirlenen çalışmalar, ilgili Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunca onaylanmasının ardından hayata geçiriliyor.
Ilısu Projesi kapsamında oluşturulan bilim komisyonu, Zeynel Bey Türbesi’nin doğa koşulları ve zamanın olumsuz etkileri sebebiyle yıpranmış olduğunu tespit etti. Aralarında su altında koruma yönteminin de olduğu alternatifler değerlendirilerek en uygun yöntem olarak "Bütüncül Taşıma Yöntemi” benimsendi.
Türbe Nasıl Taşınacak?
Zeynel Bey Türbesi’nin taşınması ile ilgili olarak literatürdeki tüm kaynaklar araştırıldı ve tüm metotlar incelendi. Yapıya verilen önem sebebiyle yapı üzerindeki tüm hasarların tespiti yapıldı. Ayrıca daha önceki dönemlerde yapılan restorasyon çalışmaları esnasında yapıya uygulanan tüm müdahaleler ayrı ayrı ele alınarak taşıma için en güvenli metot tespit edildi. Bu bilgiler ışığında ilk olarak yapının restorasyon ilkeleri doğrultusunda güçlendirme çalışmaları gerçekleştirildi.
Türbenin temelden kesilmesi işlemi dâhil kaldırılma öncesindeki tüm çalışmalar tamamlandı. Bu kapsamda türbenin etrafında 30 cm yüksekliğinde kaldırma temeli ve duvarların alt kısımlarında 28 adet kaldırma kirişi imalatı yapıldı. 90 cm yüksekliğinde art germe uygulanarak kaldırma plağı tamamlandı ve 44 adet hidrolik kriko yerleştirildi.
Taşıma işlemi için SPMT (Self Propelled Moduler Transporter – Kendinden Tahrikli Modüler Taşıyıcı) kullanılacak. Bu taşıyıcı araçlar ile standart yol şartlarında % 4 eğime kadar istenilen her ağırlıkta yapı taşınabiliyor. Yeterli genişlikte bir yol kullanılarak ve gerekli sayıda SPMT birleştirilerek 200 bin ton ağırlığında bir yapının bile sorunsuzca taşınabilmesi mümkün oluyor. Zeynel Bey Türbesi ve taşıma esnasında kurulacak ek düzeneğin maksimum ağırlığı toplam 1 150 ton. Bu ağırlığın 5 adet SPMT ile rahatça taşınabileceği düşünülse de herhangi bir risk göze alınmak istenilmediğinden 6 adet SPMT kullanılmasına karar verildi.
Deneme Taşıması Başarıyla Gerçekleştirildi
Zeynel Bey Türbesinin deneme taşıması işlemi için (2 × 2 × 2.5 m) boyutlarında betonarme bloklar hazırlandı. Taşıma yolunun testi, Zeynel Bey Türbesinden % 40 daha fazla bir yük ile 27-28 Nisan 2017 tarihlerinde başarıyla gerçekleştirildi.
Yapı üzerine, taşıma esnasında SPMT’lerin hareketini ölçen ivme ölçerler yerleştirildi. Tüm bu sensörler ve sistemler, taşıma işini yapacak olan SPMT’lerin kumanda modülü ve sadece bu yapı için hazırlanan özel bir bilgisayar programı ile entegre edilmiş olup bu şekilde yapı herhangi bir hasar olmadan tamamen güvenli olarak yeni yerine taşınacak.
Zeynel Bey Türbesinin taşıma ve koruma projeleri, 28.11.2016 tarihli Diyarbakır Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararı ile onaylanarak proje çalışmaları tamamlandı. Türbenin taşınması öncesindeki güçlendirme çalışmaları ve gerekli testler yapıldı. Türbenin içten kesilmesi tamamlanarak, hidrolik krikolar vasıtasıyla türbe 2 cm yukarı kaldırıldı ve Türbe taşımaya hazır hale getirildi. Meteorolojik şartların uygun olması halinde taşıma işlemi bugün tamamlanacak. 
 
kaynak: http://www.dsi.gov.tr
“Tarihi” Taşıma - Seren Mühendislik
hava, su, toprak gibi doğal kaynakların en iyi biçimde kullanılması, bunların kirlenmesine neden olan etkenlerin kaynaklarında kontrolü ve yok edilmesi, kirlenmenin yol açtığı estetik ve ekonomik kayıpların önlenerek insan sağlığına ve refahına uygun çevre koşullarının yaratılması olan, Türkiye’nin önde gelen firmalarından.
-tarihi-tasima-